ساختار و ساخت آفرینی تخیّل
نویسندگان
چکیده
تخیّل یکی از بنیادی ترین عناصر زیبایی شناسی است که در هنرهای تصویری و کلامی بسیاری به آن پرداخته اند. مفهوم پیچیدۀ تخیّل در عرصۀ علوم انسانی هم معنایی ویژه یافته است؛ چنان که در حوزۀ شناخت شناسی عرفان، نقش تخیّل به عنوان یک «تجربۀ انسانی ـ فراعقلانی»، در حوزۀ شناخت ادیان به عنوان «تجربۀ دینی»، در روانشناسی شناختی به عنوان اصلی ترین کارکرد در تشکیل «خود فردی» انسان و در مطالعاتِ اسطوره شناختی به عنوان مؤثّرترین عامل در تشکیل «خود جمعی» مورد توجّه بسیاری از محقّقین قرار گرفته است. بنابراین تخیّل را می توان بنیادی ترین عامل در خلقِ تجربه های شهودی، کشفی، درک امر قدسی، کشف ساختارهای واقعیت و خلق ساختارهای زیبایی شناختی دانست. این مقاله سه هدف را دنبال می کند: 1- تبیین ساختار تخیّل که در واقع این توصیف و تبیین، مدخلی برای پاسخ به این سؤال اصلی است که چگونه تخیّل ساختارآفرین است. 2- تأثیرپذیری تخیّل از ارزشها، باورها، تلقی ها و رویکردهای عصری به گونه ای که چرخش در ساختار اولیّۀ آن به وجود می آید و از آنجا که تغییر در عنصر عاملیّت همیشه می تواند تغییر در معناها و ساختارها به وجود آورد، این نکته می تواند حائز اهمیّت باشد. 3- و سرانجام توصیف این مسئله که چگونه تخیّل نوظهور، عامل خلق ساختاری دیگر در آثار ادبی، به ویژه شعر می گردد. به زبان ساده تر این مقاله می خواهد چرخش تخیّل را از زیبایی شناسی دیروز به زیبایی شناسی امروز نشان دهد؛ بنابراین تلاش می کند تا تخیّل دیروز سنّت ادبی ایران را با تخیّل معاصر مقایسه کند
منابع مشابه
تحلیل ساختار تخیلی داستان «تشنه و دیوار» مثنوی براساس ساختارهای نظام تخیل در آرای ژیلبر دوران
بررسی ماهیت خیال و ساختار تخیلی‌ای که شاعران و هنرمندان بر مبنای آن تفکر می‌کنند، در مباحث نقد ادبی و هنری از جایگاه والایی برخوردار است. مبنای بسیاری از رمزگشایی‌های متنی امروزه بر عهده کاوش-هایی در حوزه تخیل‌شناسی است. ژیلبر دوران (متولد 1921) تخیل‌شناس و اسطوره‌پژوه فرانسوی قرن بیستم، توانست با ابداع روشی علمی، اعتبار حقیقی تخیل را که به مدت دو قرن در غرب انکار می‌شد، دوباره بدان بازگرداند. ...
متن کاملپاد-الهیات دلوزی و سیاستِ تخیل
ژیل دلوز (1995-1925) فیلسوف فرانسوی هرگز اثر مستقلی به موضوع دین اختصاص نداد. با اینهمه مسئله دین در آثار او قابل ردیابی است. این موضوع به ویژه از منظر ارتباطش با فلسفه، سیاست و اخلاق مهم است. تلقی دلوز از دورنماندگاری را میتوان با تقابلی که او میان فلسفه و دین مینهد توضیح داد. مبحث خدا و درونماندگاری تقابل ریشه ای و دراماتیک دلوز میان فلسفه و دین را نشان میدهد: عشق فلسفه به درونماندگاری یا هست...
متن کاملتخیل در فلسفۀ اسپینوزا
نظر رایج دربارۀ اسپینوزا آن است که او فیلسوف عقل‌گرایی است که تخیل را پایین‌ترین مرتبۀ معرفت دانسته و جایگاهی درخور التفات برای تخیل قائل نبوده است. این مقاله با تحلیل دو محصول مهم تخیل اسپینوزا، یعنی مفاهیم توهمی‌انسان آزاد و حکومت مردم‌سالاری نشان میدهد، اخذ چنین دیدگاهی در باب جایگاه تخیل در نظر اسپینوزا روا نیست، چرا که اسپینوزا با بکارگیری قوۀ تخیل این دو مفهوم را خلق می‌کند تا برای فرد ا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
ادب پژوهیناشر: دانشگاه گیلان
ISSN 1735-8027
دوره 2
شماره 4 2008
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023